Ένα από τα λαμπρότερα αρχιτεκτονικά διατηρητέα κτίσματα στο κέντρο της Καβάλας, με ζωή πάνω από έναν αιώνα, που έχει συνδεθεί με τις σημαντικότερες ιστορικές στιγμές της πόλης, το κτίριο της Μεγάλης Λέσχης, ιδιοκτησίας της Φιλοπτώχου Αδελφότητας Κυρίων Καβάλας (Φ.Α.Κ.Κ), του αρχαιότερου σωματείου της Καβάλας, έχει πλέον αποκαλύψει όλη του τη μεγαλοπρέπεια, αφού απομακρύνθηκαν οι σκαλωσιές που είχαν τοποθετηθεί πριν από τέσσερα χρόνια για την πλήρη αποκατάσταση και συντήρησή του.
Το καθόλα εντυπωσιακό κτίριο της Μεγάλης Λέσχης συμπληρώνει τη σειρά των πανέμορφων διατηρητέων κτισμάτων κατά μήκος της λιθόστρωτης οδού Κύπρου (μαζί με την καθολική εκκλησία, το δημαρχιακό μέγαρο, το αρχοντικό Wix, το παλιό παρθεναγωγείο, την Εφορεία Αρχαιοτήτων) φανερώνοντας τον πλούτο και την ακμή της άλλοτε κραταιάς καπνούπολης.
Η Μεγάλη Λέσχη εγκαινιάστηκε σε μια λαμπρή εκδήλωση στις 22 Μαΐου 1910. Αποτέλεσε αρχιτεκτονικό κόσμημα, επίδειξη πλούτου και δύναμης της τουρκοκρατούμενης ελληνικής κοινότητας και συνδέθηκε άρρηκτα με την σύγχρονη ιστορία της Καβάλας. Μιας περιοχής, η οποία μετά το 1900 μεταμορφώνεται σταδιακά από ένα μικρό και άνυδρο χωριό σε μια μεγάλη πολυπολιτισμική κοινωνία, προσφέροντας ταυτόχρονα καλύτερη ποιότητα ζωής στους κατοίκους της.
Το κτίριο της Μεγάλης Λέσχης επί σειρά ετών αποτέλεσε σημείο αναφοράς της πνευματικής, κοινωνικής, πολιτιστικής και οικονομικής ζωής της Καβάλας τόσο τα χρόνια του οθωμανικού ζυγού και της βουλγαρικής κατοχής, όσο και της ελεύθερης Ελλάδας. Σε αυτό το κτίριο φιλοξενήθηκε για κάποιες ώρες ο μεγάλος πολιτικός της νεότερης Ελλάδας Ελευθέριος Βενιζέλος, όταν οι αρχές της Καβάλας του παρέθεσαν επίσημο γεύμα κατά την επίσκεψη που πραγματοποίησε στις 3 Νοεμβρίου 1929, με την ευκαιρία των εγκαινίων από τον ίδιο του νέου λιμανιού, που αναμενόταν ν’ αλλάξει την οικονομική ρότα ολόκληρης της ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης με την εντυπωσιακή ανάπτυξη του καπνεμπορίου.
Στο κτίριο αυτό φιλοξενήθηκαν διαχρονικά μεγάλες εμβληματικές προσωπικότητες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ στα εκατό και πλέον χρονιά ζωής του είχε πολλές χρήσεις, από τράπεζα και λέσχη αξιωματικών μέχρι φρουραρχείο.
Αποκαλύφθηκαν οι εντυπωσιακές τοιχογραφίες
Στις 15 Οκτωβρίου του 2012 η Φ.Α.Κ.Κ. παραχωρεί τη χρήση του κτίσματος στον Δήμο Καβάλας, προκειμένου αυτός με τη σειρά του να το εντάξει στο ΕΣΠΑ και να ξεκινήσουν έτσι οι εργασίες συντήρησης, καθώς το κτίσμα μετά από έναν αιώνα ζωής είχε πλέον εμφανή και έντονα τα σημάδια της φθοράς.
Με συνολικό προϋπολογισμό 3.734.655 ευρώ, το έργο της αποκατάστασης ολοκληρώθηκε κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο, εκπληρώνοντας ακόμα και τις πιο απαιτητικές προσδοκίες τόσο των ιδιοκτήτων, όσο των χρηστών αλλά και των επισκεπτών.
Στο πλαίσιο των εκτεταμένων έργων συντηρήθηκαν όλα τα παλιά ξύλινα έπιπλα – αντίκες, που βρίσκονταν στην κεντρική σάλα και τις μικρότερες αίθουσες, όπως επίσης οι εντυπωσιακές σκαλιστές πορσελάνινες θερμάστρες (σόμπες) μοναδικής αρχιτεκτονικής ομορφιάς. Το πιο σημαντικό όμως έργο, που μελετήθηκε με προσοχή και εκτελέστηκε στους εσωτερικούς χώρους της Μεγάλης Λέσχης ήταν η πλήρη αποκατάσταση όλων των τοιχογραφιών. Ο επισκέπτης μένει έκθαμβος μπροστά αποκάλυψη της ομορφιάς των τοιχογραφιών και σχεδόν καθηλώνεται από το διακοσμητικό και χρωματικό πλούτο που έρχονται ξανά στο φως, σχεδόν έναν αιώνα μετά την κατασκευή του κτιρίου.
Η μεγαλοπρεπής ξύλινη είσοδος του κτιρίου με τη μαρμάρινη σκάλα και τις αποκαλυφθείσες τοιχογραφίες δίνουν πλέον στον επισκέπτη την αίσθηση ότι εισέρχεται σ’ ένα μικρό βιενέζικο παλάτι.
Πολυτέλεια και εθνικές ανάγκες
Παρά τον εντυπωσιακό πλούτο που διέθετε, ακόμα και για μια δύσκολη εποχή, το επιβλητικό κτίριο της Μεγάλης Λέσχης κτίστηκε περισσότερο από ιστορική αναγκαιότητα και έπαιξε σημαντικό ρόλο στα χρόνια της υποδούλωσης της Ελλάδας. Τότε, αποτελούσε κέντρο ουσιαστικά εθνικό, ενώ τυπικά φαινόταν ότι ήταν χώρος συγκέντρωσης και ψυχαγωγίας της Καβαλιώτικης Ελληνικής Κοινότητας, αφού τα πρώτα χρόνια από τα έσοδα λειτουργίας της λέσχης χρηματοδοτούνταν οι ανάγκες του Μακεδονικού αγώνα.
Όπως τονίζει η συγγραφέας και φιλόλογος Αγγελική Κιουρτσή – Μιχαλοπούλου στο σύγγραμμά της «Φιλόπτωχος Αδελφότητα Κυρίων Καβάλας 1902 – 1992, Από τον Μακεδονικό Αγώνα μέχρι σήμερα», «στις πολυτελείς αίθουσες της συγκεντρωνόταν η τότε ακμάζουσα οικονομικά και πνευματικά ηγετική τάξη της Καβάλας χωρίς να προκαλεί την υποψία του κατακτητή. Κι εκεί, μέσα σε κλίμα εγκαρδιότητας, ενισχύονταν οι σχέσεις των μελών της, λύνονταν οι διάφορές τους και συζητούνταν πολλές φορές τα προβλήματα του Ελληνισμού».
«Εδώ», επισημαίνει η κ. Μιχαλοπούλου, «γίνονταν οι μεγάλες καπνεμπορικές επαφές με οικονομικούς παράγοντες του εξωτερικού. Δεν ήταν λίγες οι φορές που παράλληλα με τη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης της πόλης επιτυγχάνονταν γνωριμίες και φιλίες που βοηθούσαν την ελληνική απελευθερωτική υπόθεση. Και το σπουδαιότερο, στον χώρο αυτό γινόταν η σύσφιξη των σχέσεων της ελληνικής κοινότητας με το διπλωματικό σώμα της πόλης, που είχε τη δυνατότητα να προωθήσει της ελληνικές θέσεις και τα προβλήματα στο χώρο της Ευρώπης».
Φυσικά δεν θα πρέπει να παραλειφθεί ο οικονομικός στόχος της Αδελφότητας (Φ.Α.Κ.Κ.) σε σχέση με το κτίριο της Μεγάλης Λέσχης που αποτέλεσε μια ισχυρή οικονομική πηγή η οποία χρηματοδότησε τον ιερό σκοπό του σωματείου για την ενίσχυση του απελευθερωτικού Μακεδονικού Αγώνα.
Η Φ.Α.Κ.Κ. είχε προγραμματίσει το κτίσιμο της Μεγάλης Λέσχης το 1907 σε σχέδια του ντόπιου φημισμένου αρχιτέκτονα Φωτιάδη, ενώ για την κατασκευή της έλαβε αρχικά δάνειο 1.500 οθωμανικών λιρών. Επίσης εύποροι Καβαλιώτες της εποχής δέχτηκαν να δανείσουν στη Φ.Α.Κ.Κ. προκειμένου να καλυφθεί το απαιτούμενο ποσό για την ανέγερση και τον εξοπλισμό του κτιρίου.
Αξίζει να τονιστεί ότι η διακόσμηση των αιθουσών (φωτιστικές απλίκες, καθρέφτες κ.α.), και τα ξυλόγλυπτα έπιπλα ήταν εξαιρετικής κατασκευής, προερχόμενα από χώρες της κεντρικής Ευρώπης, καθώς οι καπνέμποροι της εποχής συναγωνίζονταν στις δωρεές και έφερναν στην Καβάλα ό,τι καλύτερο έβρισκαν στις ευρωπαϊκές αγορές.
Το κτίριο της Μεγάλης Λέσχης από το 1983 έως και το 2003 στέγασε τη Δημοτική Βιβλιοθήκη, μέχρι την ανέγερση του νέου και σύγχρονου κτιρίου από τον Δήμο Καβάλας. Σήμερα, μετά την πλήρη συντήρηση και ανακατασκευή της αναμένεται να φιλοξενήσει πολλές καλλιτεχνικές και πνευματικές εκδηλώσεις.
Discussion about this post