Περνάμε το 1/3 της ζωής μας ή περίπου 26 χρόνια κοιμώμενοι. Κυριολεκτικά.
Παρόλο που όλοι κάθε μέρα αδημονούμε το πότε θα έρθει η ώρα να ξαπλώσουμε να ξεκουραστούμε, βλέποντας αυτά τα νούμερα από μια άλλη οπτική γωνία, δημιουργείται μια αίσθηση σπατάλης του μεγαλύτερου αγαθού που έχουμε, του χρόνου.
Long story short: Υπάρχουν και άλλες συνήθειες ύπνου με τα ίδια και -ίσως- καλύτερα οφέλη από το 8ωρο συνεχόμενου ύπνου
Υπάρχει κόσμος ανάμεσα μας που μπορεί να τα καταφέρει με λιγότερες ώρες ύπνου από το ιδανικό (το οποίο ο μέσος όρος το καθορίζει κάπου ανάμεσα σε 6.4 και 7.5 ώρες).
Ένα μικρό ποσοστό του πληθυσμού, γύρω στο 3%, τα καταφέρνει μια χαρά με περίπου 3 ώρες ύπνου. Αυτό όμως είναι η εξαίρεση. Ο ύπνος βοηθά τα μέγιστα στο να καθαρίζει ο εγκέφαλος από τις τοξίνες που συσσωρεύονται κατά την διάρκεια της ημέρας, βοηθά επίσης την μνήμη και αφήνει τα όργανα να αυτοεπιδιορθωθούν.
Σε διάφορες φάσεις της ζωής μας παραμελούμε τον ύπνο για να ικανοποιήσουμε άλλες ανάγκες, είτε επαγγελματικές είτε προσωπικές. Ίσως η λύση σε τέτοιες περιπτώσεις είναι η διαφορετική προσέγγιση του ύπνου.
Η πλειοψηφία των παλαιοανθρωπολόγων ισχυρίζεται ότι οι πρόγονοι μας δεν κοιμόντουσαν ποτέ 7-8 ώρες συνεχόμενα (μονοφασικος κύκλος ύπνου) όπως εμείς, καθώς αυτό θα τους καθιστούσε εύκολη λεία στους εξωτερικούς κινδύνους του τότε κόσμου. Αντ’ αυτού ο ύπνος τους ήταν μοιρασμένος σε κομμάτια κατά τη διάρκεια όλης της ημέρας. Αυτός είναι ο λεγόμενος πολυφασικός κύκλος ύπνου.
Στη Μεσόγειο και σε μερικές χώρες της Λατινικής Αμερικής είναι – ή ήταν σε μεγαλύτερο βαθμό μέχρι πρότινος – διαδεδομένος ο διφασικός κύκλος, δηλαδή 1-2 ώρες ύπνου το μεσημέρι (σιέστα) και 5-7 ώρες ύπνου το βράδυ.
Η πλειοψηφία των ζώων στον πλανήτη κοιμάται σε πολυφασικούς κύκλους.
«Υπήρχαν πάρα πολλές αναφορές για πρώτο ύπνο, δεύτερο ύπνο, πρωινό ύπνο σε νομικά κείμενα, στην λογοτεχνία και σε διάφορα άλλα κείμενα προ βιομηχανικής επανάστασης» τονίζει ο Roger Ekirch, ιστορικός με εξειδίκευση στη μελέτη του ύπνου στο Virginia Tech University και συγγραφέας του At Day’s Close: Night in Times Ζ. «Τώρα αυτό το χαρακτηρίζουμε αϋπνία».
Ανάμεσα στους θιασώτες του πολυφασικού ύπνου ήταν ονόματα όπως: Leonardo Da Vinci, Nikola Tesla, Franz Kafka, Winston Churchill, Thomas Edison και Margaret Thatcher.
Η ιδέα αυτή απέκτησε δημοφιλία στα 70’s και 80’s όταν ο Buckminster Fuller, διάσημος Αμερικάνος εφευρέτης, αρχιτέκτονας και φιλόσοφος για να κερδίσει “22 ώρες σκέψης την ημέρα”, κοιμόταν για 30 λεπτά κάθε 6 ώρες. Αυτή η μέθοδος ονομάζεται Dymaxion δηλαδή DYnamic MAXimum tensION.
Την μέθοδο αυτή εφάρμοσε για 49 μέρες συνεχόμενα ο Ελβετός καλλιτέχνης Francesco Jost, επιβλεπόμενος από τον Ιταλό νευρολόγο Claudio Stampi. Στην αρχή ο Jost είχε πολλά προβλήματα προσαρμογής, ωστόσο σύντομα κατάφερε να προσαρμοστεί αν και δυσκολευόταν να ξυπνήσει πολλές φορές. Το κέρδος του ήταν 245 ώρες. Ο Jost μάλιστα ισχυριζόταν πως η έλλειψη ύπνου έκανε το σώμα του να προσαρμοστεί και να μπορεί να μπαίνει στη φάση REM αμέσως μόλις κοιμόταν.
Ο ύπνος χωρίζεται σε τρια στάδια, τον ελαφρύ, τον βαθύ και τον REM (Rapid Eye Movement) γνωστό και ως ύπνο γρήγορων κινήσεων των ματιών. Ο τελευταίος χαρακτηρίζεται ως ο πιο σημαντικός και αναζωογονητικός από όλους. Αυτές οι φάσεις του ύπνου δεν διαρκούν πολύ συνεχόμενα και εναλλάσσονται κατά την διάρκεια του ύπνου. Η ιδέα του πολυφασικού ύπνου είναι να ξυπνήσει κάποιος ξεκούραστος αφού βιώσει τα τρία αυτά στάδια σε μικρότερη χρονική διάρκεια.
- Biphasic Schedule: 2x 3ωρα-4ωρα ύπνου με παύση 1 ώρα
- Dymaxion Sleep Schedule: 30 λεπτά ύπνου κάθε 6 ώρες
- Uberman Schedule: 6x 30 λεπτά ύπνου την ημέρα
- Everyman Schedule: 3 ώρες ύπνου + 3x 20 λεπτά ύπνου την ημέρα
Ποίο πρόγραμμα έχει καλύτερα αποτελέσματα; Πόσο ύπνο χρειαζόμαστε για να λειτουργούμε σωστά; Αυτά τα ερωτήματα όπως και άλλα δε μπορούν να απαντηθούν με σιγουριά καθώς -κι όμως- δεν υπάρχουν μακροχρόνιες έρευνες σε αυτό το κομμάτι. Μερικές μελέτες έχουν δείξει ότι όσοι κοιμούνται κάτω από πέντε ή έξι ώρες τη νύχτα μπορεί να έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων και το ανοσοποιητικό τους σύστημα είναι πιο ευάλωτο.
Το σώμα μας αντιδρά στο ηλεκτρικό φως όπως και στο φως του ήλιου. Η διαρκής έκθεση εμποδίζει την έκκριση μελατονίνης, της ορμόνης που ρυθμίζει τον ύπνο. Στα 90’s ο Thomas Wehr, μελετητής του ύπνου, ανακάλυψε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι κοιμούνται διφασικά όταν εκτίθενται μόνο στις φυσικές μεταβολές φως-σκοταδιού.
Με άλλα λόγια, αν ξυπνάτε στη μέση της νύχτας, μην ανησυχείτε για αυτό. «Το να ξυπνάς μετά από μερικές ώρες μπορεί να μην είναι αϋπνία» λέει ο Wehr. «Μπορεί να είναι κανονικός ύπνος».
Η σύγχρονη κοινωνία μας, με τα πολλά ερεθίσματα της και ένα περιβάλλον γεμάτο φως, έχει δημιουργήσει μια υστερία γύρω από τον ύπνο. Υπάρχουν τεκμηριωμένα οφέλη της ενσωμάτωσης μικρής διάρκειας ύπνων στην ημέρα σας και φυσικά πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν ότι κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός, όπως και οι ανάγκες του. Το σίγουρο είναι ότι όποιος σκέφτεται να πάρει σοβαρά μέρος σε μια διαδικασία αλλαγής του τρόπου ύπνου του θα πρέπει οπωσδήποτε να συμβουλεύεται τον γιατρό του και να διατηρεί επαφή μαζί του τακτικά.
Discussion about this post