10+1 ταινίες για την κατοχή και το 1940 από τον Ιάσονα Τριανταφυλλίδη

Ο Ιάσονας Τριανταφυλλίδης μας θυμίζει 10 + 1 ταινίες για την κατοχή, που όλοι πρέπει να δούμε.

Ο εφιάλτης που έζησαν οι Έλληνες μέσα από ταινίες

Από το 1944 που ελευθερώθηκε η Ελλάδα από τους Γερμανούς, άρχισαν αμέσως να γυρίζονται ταινίες που είχαν να κάνουν με τον εφιάλτη που είχαν ζήσει οι Έλληνες από την τριπλή κατοχή – Γερμανία, Ιταλία, Βουλγαρία- από το 40 έως το 44. Ήταν πολύ άγριο αυτό που έζησαν οι Έλληνες σε αυτό το διάστημα, ήταν μια τραγωδία που ξεπερνούσε κάθε παραλογισμό και φυσικό ήταν αυτό να μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη. Άλλωστε ήταν πράγματα που τα είχαν ζήσει όλο, όλοι είχαν ένα ή περισσότερα θύματα στην οικογένεια τους και βέβαια μια και τελειώνοντας η κατοχή περάσαμε στον εμφύλιο ήταν πάντα καλύτερα να βλέπεις στην μεγάλη οθόνη μια ιστορία, θάρρους και αυτοθυσίας που είχε να κάνει με τον πόλεμο του 40 και την αντίσταση – όπως παρουσιάστηκε αυτή η αντίσταση- μπροστά στο αίσχος που ζούσαν του εμφύλιου σπαραγμού.

Μέχρι το 1974 γυρίστηκαν πολλές τέτοιες ταινίες αλλά από το ’74 και μετά σταμάτησαν γιατί η υπερπληθώρα αυτού του είδους του σινεμά στα χρόνια της διδακτορίας και ειδικά από τον παραγωγό, που συνεργαζόταν με την τότε στρατιωτική κυβέρνηση, Τζειμς Πάρις, έκανε τον κόσμο να μην θέλει να ξαναδεί και να ξανακούσει τέτοια ταινία και ειδικά στρατιωτικούς που του θύμιζαν πρόσφατα οικία κακά…

Επειδή όμως είναι ένα είδος ταινιών και μια και αύριο έχουμε τα 82 χρόνια από την 28^η Οκτωβρίου του 1940 ας θυμηθούμε έτσι στα πεταχτά γύρω στις 10 ταινίες που πρέπει να έχετε δει για να έχετε μια ολοκληρωμένη και πλήρη εικόνα και άποψη σε αυτό το θέμα. Με τις καλύτερες ή τις πιο ξεχωριστές του είδους

Τις αναφέρουμε φυσικά χρονολογικά:

1. Αδούλωτοι Σκλάβοι

Άρχισε να τη γυρίζει σαν σκηνοθέτης ο κριτικός Μάριος Πλωρίτης, αλλά γρήγορα τα παράτησε και τη συνέχισε ο επίσης κριτικός Βίων Παπαμιχάλης το 1946. Αντιστασιακές ιστορίες πολύ νέων ανθρώπων μέσα στην κατοχή σε μια ταινία πρωτόγνωρα γυρισμένη από όλες τις απόψεις, αλλά που έχει δυο πρωτιές. Είναι η πρώτη ταινία στην οποία πρωταγωνιστεί η υπέροχη Έλλη Λαμπέτη και η πρώτη στην οποία έγραψε μουσική ο Μάνος Χατζιδάκις. Η Λαμπέτη ήταν 20 και ο Χατζιδάκις 21 ετών. Πάντως παρόλο το πρωτόγνωρο που είπαμε έχει την αλήθεια του πρόσφατου γεγονότος.

2. Οι Γερμανοί ξανάρχονται

Το 1948 ο Αλέκος Σακελάριος μεταφέρει στο σινεμά την μεγάλη θεατρική του επιτυχία – που έγραψε με τον Χρήστο Γιαννακόπουλο- όπου ένας συγκλονιστικός Βασίλης Λογοθετίδης μας μεταφέρει σε έναν πραγματικό εφιάλτη πάνω στο τι θα γινόταν αν επέστρεφαν οι Γερμανοί και γινόταν πάλι κατοχή. Στην καρδιά του εμφυλίου έκανε πάταγο.

3. Τελευταία αποστολή

Το 1947 ο Φιλοποίμην Φίνος της Φίνος Φιλμ διαρκούντος εμφυλίου παραλίγο να περάσει στρατοδικείο ενδεχομένως με άσχημα αποτελέσματα, αν δεν άλλαζε την εθνικότητα της βασικής ηρωίδας από Ελληνίδα σε Ουγγαρέζα, γιατί όπως του είπαν «οι αρμόδιοι» μια Ελληνίδα σύζυγος ποτέ δεν θα πρόδιδε τον Έλληνα στρατιωτικό σύζυγό της. Ο Φίνος αναγκάστηκε να το κάνει και η ταινία ήταν η πρώτη ελληνική ταινία μεγάλου μήκους που έλαβε μέρος στην επίσημο διαγωνισμό του φεστιβάλ των Καννών. Σκηνοθεσία Νίκος Τσιφόρος.

4. Ξυπόλυτο Τάγμα

Ο Γκρεκ Τάλλας, Έλληνας που έζησε και δούλεψε στην Αμερική στο Χόλυγουντ, στα πολύ λίγα πράγματα που έκανε στην Ελλάδα, ήταν και αυτή η ταινία που αναφέρεται στο πραγματικό γεγονός που παιδιά σε ορφανοτροφείο στη Θεσσαλονίκη ονομάστηκαν Ξυπόλυτο Τάγμα και αντιστάθηκαν με τον τρόπο τους κατά του κατακτητή. Οι περισσότεροι ηθοποιοί είναι ερασιτέχνες, όπως και τα παιδιά και η ταινία ισορροπεί με έναν θαυμαστό τρόπο ανάμεσα στο ντοκιμαντέρ και την μυθοπλασία. Σπάνιο δείγμα ελληνικής ταινίας με εξαιρετικό αποτέλεσμα.

5. Το νησί των γενναίων του Ντίμη Δαδίρα

Μια ιστορία αντίστασης στην Κρήτη με την Καρέζη και τον Αλεξανδράκη, όπου βασικά αν ξεχωρίζει για κάτι, είναι η σκηνή που σαν πραγματική ντίβα η Τζένη Καρέζη σε ένα υποτίθεται καμπαρέ της εποχής τραγουδάει το μυθικό τραγούδι του Χατζιδάκι «Μην τον ρωτάς τον ουρανό», ενώ οι Γερμανοί την περιμένουν για να τη συλλάβουν και να την πάνε για εκτέλεση ως κατάσκοπο.

6. Με τη λάμψη στα μάτια

Μια ταινία του Πάνου Γλυκοφρύδη του 1966 με ένα συγκλονιστικό Λαυρέντη Διανέλλο που ερμηνεύει μοναδικά έναν πατέρα που πρέπει να αποφασίσει ποιος γιος του δεν θα εκτελεστεί από τους Γερμανούς.

7. Κοντσέρτο για πολυβόλα

Μεγάλη παραγωγή της Φίνος Φιλμ, εξαιρετικό σενάριο του Νίκου Φώσκολου και σκηνοθεσία του Νίκου Δημόπουλου με την Τζένη Καρέζη να αστράφτει στο βασικό ρόλο. Πολεμική περιπέτεια του ’40 από τις πολύ ξεχωριστές του είδους. Εδώ γνώρισε, ερωτεύτηκε, και μετά παντρεύτηκε η Τζένη Καρέζη τον Κώστα Καζάκο.

8. Αυτοί που μίλησαν με τον θάνατο

Το 1970 ο Γιάννης Δαλιανίδης γυρίζει ίσως την καλύτερη ταινία πάνω στο τι συνέβη στην κατοχή και πώς αντιμετώπισε καθημερινά ο κόσμος τότε, άλλοι με μεγαλοψυχία και κάποιοι λίγοι με μικροψυχία. Από το μεγάλο καστ ξεχωρίζουν ο Κατράκης και ο Παντελής Ζερβός, αλλά την παράσταση κλέβει για τη συγκλονιστική ερμηνεία του ο Χρόνης Εξαρχάκος.

9. Υπολοχαγός Νατάσα

Η ταινία θρύλος με τις 751.000 και κάτι εισιτήρια στην α’ και β’ προβολή της στην Αθήνα μόνο, του Νίκου Φώσκολου με την Αλίκη Βουγιουκλάκη και τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ. Μια τεράστια παραγωγή της Φίνος Φιλμ που κατηγορήθηκε έως περιγελάστηκε από πολλούς, αλλά λατρεύτηκε από τους περισσότερους.

10. Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση

Ο Ντίνος Κατσουρίδης με σενάριο του Ασημάκη Γιαλαμά και δικό του, φτιάχνει μια υπέροχη ταινία που σάρωσε τα βραβεία στη Θεσσαλονίκη και έσπασε τα ταμεία στα σινεμά με τον Βέγγο στην κορυφαία δραματική του ερμηνεία που αισθανόσουν, πως είναι όλος ο λαός μαζί και πως πέρασε την τραγωδία της κατοχής.

Και μια ταινία ακόμα…

Το τελευταίο σημείωμα του Παντελή Βούλγαρη το 2017. Ο Παντελής Βούλγαρης ίσως στην καλύτερη στιγμή της καριέρας του, φτιάχνει το απόλυτο δράμα και συγχρόνως μια ταινία με αυθεντικό και γνήσιο πατριωτισμό, με θέμα αυτούς που από τη φυλακή οδηγήθηκαν στην Καισαριανή για εκτέλεση και πέρασαν στην ιστορία.

Και του χρόνου…