Ο Ιάσονας Τριανταφυλλίδης κάνει μια μεγάλη αναδρομή και μας θυμίζει σπουδαίες ταινίες που αναφέρονται στη ζωή και τα πάθη του Χριστού.
Τον παλιό καιρό δηλαδή μέχρι τα χρόνια του 70 οι κινηματογράφοι τέτοιες μέρες – ειδικά οι κινηματογράφοι 2ης και 3ης προβολής έπαιζαν ταινίες με τα πάθη του Χριστού, ή παλιές ταινίες με βιβλικό περιεχόμενο όχι μόνο αμερικάνικες αλλά και από την Ευρώπη και άλλες χώρες και ολόκληρες οικογένειες με τα παιδιά τους πήγαιναν να ψυχαγωγηθούν. Αυτό άσχετο βέβαια από τις έτσι κι αλλιώς επιτυχίες που προέρχονταν από το Χόλυγουντ αλλά και από την Τσινετσιτά στη Ρώμη με επίσης βιβλικό περιεχόμενο που λέγονταν μάλιστα και κάπως περιφρονητικά από τους πιο «κουλτουριάρηδες» ταινίες «χλαμύδα» επειδή βέβαια σε όλες αυτές τις ταινίες φορούσαν χλαμύδες…
Φυσικά σε αυτού του είδους τις ταινίες πρώτη θέση είχαν πάντα οι ταινίες με τη ζωή και κυρίως τα πάθη του Χριστού. Ήταν πάντα μεγάλες παραγωγές – μεγάλες βέβαια στα μέτρα της χώρας και της εταιρείας παραγωγής που τις έφτιαχνε- οι οποίες όμως είχαν εξασφαλισμένο κοινό. Από τη γέννηση σχεδόν του κινηματογράφου έχουμε δείγματα αλλά και αποδείξεις του πόσο πετυχημένα ήταν αυτά τα φιλμ που τώρα κάποια από αυτά τα βλέπουμε στην τηλεόραση. Υπάρχουν βέβαια ταινίες και ταινίες για τα πάθη του Χριστού και έχουν εμφανιστεί οι μετρ του είδους αλλά και η μυθολογία των ταινιών αυτών όπως π.χ. ότι κανένας ηθοποιός που έπαιξε τον Χριστό δεν μπόρεσε μετά να κάνει καριέρα…
«Τα Πάθη του Χριστού» του Μελ Γκίμπσον
Από όλες αυτές τις ταινίες την πιο τεραστίων διαστάσεων επιτυχία, αλλά και τη μεγαλύτερη δυσκολία στο να γυριστεί τελικά -ενώ όλες οι άλλες πριν και μετά από αυτή πολύ ευχαρίστως δέχτηκαν οι παραγωγοί τις προτάσεις- και στο φινάλε ήταν ένα πολύ πολύ ηχηρό ράπισμα στο πρόσωπο και των πιο ειδικών του Χόλυγουντ, ήταν η ταινία «Τα Πάθη του Χριστού» του Μελ Γκίμπσον. Ακούστε την ιστορία της. Μετά τον θρίαμβο που είχε o Μελ Γκίμπσον με το Braveheart θρίαμβο καλλιτεχνικό αφού σάρωσε με τα Όσκαρ αλλά και εμπορικό και στην οποία δεν πρωταγωνιστούσε μόνο αλλά και σκηνοθέτησε είχε μια πάρα πολύ τολμηρή ιδέα. Δεδομένου ότι ανήκε σε μια αυστηρή «κάστα» αυστηρών χριστιανών που ακολουθεί το Ευαγγέλιο κατά γράμμα ο ίδιος θέλησε να γυρίσει τα πάθη του Χριστού όπως περιγράφονται στα Ευαγγέλια χωρίς καμία, μα καμία ωραιοποίηση. Συγχρόνως ήθελε οι ηθοποιοί του να μιλάνε τις γλώσσες της εποχής δηλαδή λατινικά, αρχαία ελληνικά και την Αραμαϊκή που είναι τα λαϊκά εβραϊκά εκείνης της εποχής. Όλες οι μεγάλες εταιρείες του Χόλυγουντ όταν τους πήγε αυτή την πρόταση ο Γκίμπσον τον θεώρησαν τρελό και δεν τη δέχτηκε καμία.
Ο Μελ Γκίμπσον τότε αποφάσισε να κάνει το όνειρο του πραγματικότητα και καθώς εκείνη την εποχή είχε το μεγαλύτερο κασέ στο Χόλυγουντ δηλαδή 25.000.000 δολάρια την ταινία, έβαλε στην άκρη την αμοιβή του, της τότε τελευταίας του ταινίας και ξεκίνησε μόνος του. Βρήκε νέους ηθοποιούς και άγνωστους, πήγε σε χώρες της Μεσογείου που θα μπορούσε να του στοιχίσει το γύρισμα πιο φτηνά και γύρισε μια ταινία τόσο σκληρή όσο ακριβώς είναι οι περιγραφές των Ευαγγελίων για τα πάθη του Χριστού. Γιατί πρέπει να ξέρετε όσοι δεν έχετε διαβάσει τα Ευαγγέλια πως οι περιγραφές είναι αυθεντικά απάνθρωπα σκληρές σε αυτό το θέμα. ‘Όταν γυρίστηκε και βγήκε στο σινεμά όλοι μείναν άλαλοι με τη σκληρότητα του θεάματος που βλέπανε αλλά όμως κανείς από τους υπεύθυνους όλων των εκκλησιών δεν μπόρεσε να πει κουβέντα γιατί ήταν όλες ακριβείς οι περιγραφές. Η ταινία λοιπόν έκανε εισπράξεις πάνω από 500.000.000 δολάρια παγκοσμίως που πήγαν όλες στην τσέπη του Γκίμπσον μια και ήταν ο χρηματοδότης και ο παραγωγός της ταινίας…
Πως σας φαίνεται αυτό; Το σινεμά γενικώς και οι ταινίες με τα πάθη του Χριστού πάντα μπορούν να σε εκπλήξουν….
Ο θρυλικός σκηνοθέτης Σέσιλ Μπλουντ Ντε Μιλ
Μια και μιλάγαμε για τους μετρ ο μετρ των ταινιών μεγάλου θεάματος με ήρωες ντυμένους με χλαμύδες βιβλικού περιεχομένου και βέβαια με τα πάθη του Χριστού είναι ο θρυλικός σκηνοθέτης Σέσιλ Μπλουντ Ντε Μιλ, (1881 -1959). Δε γύρισε μόνο τέτοιου είδους ταινίες, αλλά θεωρήθηκε ο μετρ του είδους για πολλούς λόγους. Ήταν αυτός που έφτιαξε στην ουσία τους κώδικες για όλα τα κατοπινά φιλμ που οι ταινίες του έσπαγαν τα ταμεία, ήταν οι πιο καλογυρισμένες και μάγευαν το κοινό. Μεγάλα πλήθη, μεγάλες σκηνές, πομπώδεις, αφελείς, συγκινητικές, χωρίς καμία αίσθηση του χιούμορ, βαθιά συντηρητικές, όλες σε Α’ επίπεδο σαν ανάγνωσμα παιδικού βιβλίου. Όμως μάγευαν το πλατύ κοινό που έτρεχε για να τις δει εκείνη την εποχή αλλά και σήμερα ακόμα τις βλέπεις και εντυπωσιάζεσαι πολύ περισσότερο που ξέρεις πως τότε όλα αυτά γίνονταν ρεαλιστικά χωρίς κομπιούτερ και με εφέ επίσης χειροποίητα. Η τελευταία του ταινία ήταν «οι 10 εντολές» το 1956 που έγραψε ιστορία…
Μπεν Χουρ
Από όλες αυτές τις ταινίες αυτή που γυρίστηκε τρεις φορές και βασιζόταν σε ένα βιβλίο που είχε πολυδιαβαστεί από ανθρώπους που ήταν ή πίστευαν ότι ήταν πιστοί χριστιανοί, ένα βιβλίο μεγαλόστομο και λίγο αφελές αλλά λίγο συγκινητικό ήταν ο Μπεν Χουρ του Λιού Ουάλλας. Πρώτη φορά γυρίστηκε το 1925 βουβό από την MGM και έσπασε τα ταμεία που λένε. Το ρόλο του Εβραίου πρίγκιπα που ζει το δράμα του αλλά και τα πάθη του παράλληλα με αυτά του Χριστού τον έπαιξε ο Ραμάν Νοβάρο. Το 1959 η MGM ξαναγύρισε την ταινία σε μια τεράστια παραγωγή σε σκηνοθεσία του μεγάλου Γουίλιαμ Γουάιλερ, κέρδισε 11 Όσκαρ σπάζοντας κάθε προηγούμενο ρεκόρ και έκανε εκατομμύρια εκατομμυρίων εισπράξεις καθιερώνοντας τον Τσάρλτον Ίστον που έπαιξε τον Μπεν Χουρ ως τον ιδανικό πρωταγωνιστή για κάθε τέτοιου είδους ταινία. Ο Τσάρλτον Ίστον ήταν και ο μόνος πρωταγωνιστής αυτής της ταινίας που κέρδισε βραβείο Όσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου για τέτοιο ρόλο. Το 2016 ξαναγυρίστηκε ο Μπεν Χουρ, αυτή τη φορά όμως δεν ήταν ούτε επιτυχία, ούτε τίποτα. Οι καιροί είχαν αλλάξει , οι καινούργιοι δημιουργοί δεν είχαν έμπνευση…
«Ένας Προφήτης μα τι Προφήτης»
Αναμφισβήτητα η ταινία με τη ζωή του Χριστού που είναι ίσως η πιο αστεία ταινία όλων των εποχών χωρίς όμως ούτε μια στιγμή να μπορείς να την κατηγορήσεις για βλάστημη είναι το «Life of Brian», Ένας Προφήτης μα τι Προφήτης όπως παίχτηκε εδώ, φτιαγμένο από τους Monty Python’s με έναν κακομοίρη ήρωα που έζησε μια ζωή παράλληλα με του Χριστού, μόνο που η δική του ήταν μέσα στις γκάφες και τα αστεία προβλήματα. Στην τελευταία σκηνή ο ήρωας σταυρώνεται και γύρω γύρω άλλοι σταυρωμένοι του τραγουδούν για να τον παρηγορήσουν το «Δες τη φωτεινή πλευρά της ζωής»…
Άλλες ταινίες για τα πάθη και τη ζωή του Χριστού
Για να μην ξεχνιόμαστε πάντως η πρώτη ταινία με αυτό το θέμα ήταν, το 1912 το «From the Manger to the Cross» του Sidney Olcott με τον Robert Henderson-Bland στο ρόλο του Χριστού που γυρίστηκε στην Αίγυπτο και την Παλαιστίνη και έκοψε τότε εισιτήρια αξίας 1.000.000.000 δολαρίων – σε αναλογία σα να έκοβε σήμερα μια ταινία εισιτήρια αξίας ενός δισεκατομμυρίου)
«Ο βασιλεύς των βασιλέων» το 1927, βουβό, με τον H.B. Warner στο ρόλο του Χριστού και το «The sign of the Cross» το 1932 ήταν οι δυο πρώτες τεράστιες επιτυχίες του Cecil B. DeMille που λέγαμε πάνω σε αυτό το είδος. Από τις μεγάλες επιτυχίες εκείνης της εποχής γυρισμένες στη Γαλλία, ο «Γολγοθάς» του σπουδαίου σκηνοθέτη Julien Duvivie με τον Robert Le Vigan στο ρόλο του Χριστού.
Στα χρόνια του 1950 που θριάμβευαν οι βιβλικές ταινίες και γενικά οι ταινίες εκείνης της εποχής αξίζει κανείς να σημειώσει την ταινία «Ο Χιτών» από το ομώνυμο βιβλίο (The Robe) το 1953 του Henry Koster με τον Donald C. Klune στο ρολο του Χριστού, τον «Βασιλιά των Βασιλέων» το 1961, του Nicolas Rei με τον Jeffrey Hunter στο ρολο του Χριστού, τον «Βαραβά» το 1961 του Richard Fleischer με τον Roy Mangano στο ρόλο του Χριστού και τον Anthony Quinn στο ρόλο του Βαραβά όπως και το «The Gratest story ever told» (η ωραιότερη ιστορία που ειπώθηκε ποτέ) με τον Max von Sydow στο ρόλο του Χριστού, τον μόνο ηθοποιό που είχε καριέρα και πριν και μετά από αυτήν την ταινία σε σκηνοθεσία του George Stevens.
Το 1977 «Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ» του Franco Zeffirelli -την ιστορία του οποίου γράφω σε άλλο κομμάτι-, χώρισε το είδος σε πριν και μετά από αυτό και για αυτό και παίζεται στις τηλεοράσεις όλου του κόσμου…
Και κάτι δικό μας βέβαια…. «Ο τελευταίος πειρασμός» από το βιβλίο του Καζαντζάκη το 1988 σε σκηνοθεσία Martin Scorsese με του Willem Dafoe στο ρολό του Χριστού θεωρήθηκε βέβαια πολύ βλάσφημο ειδικά στη Ελλάδα όπου προκάλεσε κύματα αντιδράσεων…
Από εκεί και πέρα δεν έχουμε πολλά δείγματα μέχρι σήμερα αλλά ας σημειώσουμε το «Jesus Film» το 1979 του John Krish και Peter Sykes με τον Brian Deacon στο ρόλο του Χριστού, η οποία εμπνέεται από το Ευαγγέλιο του Λουκά, το «KRISTO» το 1996 του Ben Yalung από τις Φιλιππίνες, το «Ευαγγέλιο του Ιωάννη» του Philip Saville με τον Henry Ian Cusick στο ρόλο του Χριστού, μια παραγωγή της Αγγλίας, των ΗΠΑ και του Καναδά το 2003, το «The Visual Bible: Matthew» του Regardt van den Bergh το 1993 από τη Νότια Αφρική με τον Bruce Marchiano στο ρόλο του Χριστού, το «Shanti Sandesham» (Το Μήνυμα της Ειρήνης) του P. Chandrasekhara Reddy το 2004, το «The Messiah» (O Mεσίας) τo 2007 από το Ιράν το οποίο εμπνέεται όχι μόνο από τα Ευαγγέλια αλλά και από το κοράνι και δίνει μια διαφορετική άποψη του θέματος και ας θυμηθούμε και το «Son of God» του Christopher Spencer το 2014.
Να μην ξεχάσουμε όμως μια από τις 4 βασικές ιστορίες της σπονδυλωτής ταινίας «Μισαλλοδοξία» του David Wark Griffith το 1916 ήταν τα πάθη και η σταύρωση του Χριστού.
Αυτά για να είστε ενημερωμένοι και να είστε μέσα στο πνεύμα της εποχής και κατά τ’ άλλα «Καλή Ανάσταση και Καλό Πάσχα!!!»
Discussion about this post