Του Βασίλη Κυρατζόπουλου
Στις 24/7/2020 δεν έκρουσαν πένθιμα οι καμπάνες στην πρωτεύουσα του νομού που κατοικώ τα τελευταία χρόνια. Στην πόλη που φημίζεται για το πλήθος των προσκυνημάτων της, στην πόλη που καθημερινά 7:30 το πρωί ηχούν δεκάδες καμπάνες, ως μία κακή συμφωνία, υπενθυμίζοντας στο ποίμνιο το “δος ημίν σήμερον”, την Παρασκευή 24/7 παραβλέφθηκε από κάποιους το “άφες ημίν”, “και μη εισενέγκης ημάς εις πειρασμόν”. Το γεγονός αυτό προκάλεσε πολλά ερωτήματα:
Ποιος παράγοντας ώθησε το Μητροπολίτη να προβεί σ’ αυτή την απόφαση; Είχε συμβάλει σ’ αυτό και η πολιτική διοίκηση της περιοχής;
Ποιο ήταν το βαθύτερο μήνυμα της πένθιμης κρούσης των καμπάνων; Ενημερώθηκε το ποίμνιο;
Τι υπενθύμιζε στον Ελληνορθόδοξο Χριστιανό;
Τι υπενθύμιζε στο Δυτικό Κόσμο;
Οι Μετατροπές
α) 1204-1261
Όπως διαπιστώνεται από τον Πίνακα Ι, ο Ναός της Αγίας του Θεού Σοφίας έχει υποστεί αρκετές μεταβολές σε ότι αφορά τη χρήση του. Όμως όπως έχουν καταγράψει οι χρονογράφοι, τη μεγαλύτερη ζημιά και βανδαλισμούς έχει υποστεί, κατά την διάρκεια της Δ’ Σταυροφορίας από τους “Miles Christi” (Στρατός του Χριστού).
Όπως αναφέρει ο Μητροπολίτης Αθηνών Άγιος Μιχαήλ Χωνιάτης ή Ακομινάτος (γ.1138-θ. 1222): “Η καταστροφή και η κλοπή που συνέβησαν από τους Σταυροφόρους ήταν η μεγαλύτερη απώλεια στον πολιτισμό από ό, τι σχεδόν είχε συμβεί στη Ρουμανία κατά τη διάρκεια των Σκοτεινών Εποχών” συμπληρώνοντας “Νωρίτερα, τα γαϊδουράκια θα καταλάβουν την αρμονία της λύρας και τα σκαθάρια της κοπριάς θα απολαμβάνουν τα αρώματα από ό, τι οι Λατίνοι εκτιμούν την αρμονία…” [1] . Ο Αγ. Ακομινάτος με τα προαναφερόμενα δεν χαρακτήριζε τους μισθοφόρους του Enrico Dandolo (1192-1205), που για να εισπράξουν τα “ταγμένα” με τα πολεμικά τους σύνεργα ξήλωσαν από τα τοιχώματα τον θησαυρό του Ναού, αλλά την κοινωνική τάξη του Dandolo!
Όταν οι Σταυροφόροι κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη το 1204, εκτός της μετατροπής του Ναού σε Ρωμαιοκαθολικό, εγκαταστάθηκε στην Πόλη και Λατίνος Πατριάρχης. Με το γεγονός αυτό, που φυσικά, εξόργισε τους Ρωμιούς και όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες, αποδυναμώθηκε και ο Ορθόδοξος κόσμος κατά της απειλής των Τουρκικών φυλών. Όταν η Κωνσταντινούπολη ανακτήθηκε από τους Παλαιολόγους, ο Λατίνος Πατριάρχης διέφυγε στη Ρώμη και το “εν εξορία” Λατινικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης συνέχισε να λειτουργεί μέχρι να χηρεύσει το 1948. Ο θεσμός καταργήθηκε επισήμως το 1965, με μερικά άλλα Λατινικά Πατριαρχεία. Σίγουρα ως μέρος της οικουμενικής συμφιλίωσης του Πάπα Παύλου Στ’ (1963-1978) με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα Α’ (1948-1972).
Εκτός από την θανάσιμη αντιπαράθεση της Βυζαντινής Αυτοκρατορικής δυναστείας των “Αγγέλων”, όπου διαπιστώνουμε ότι στο βωμό του σφετερισμού επί αιώνες στην Κωνσταντινούπολη υπήρξαν άτομα που μίσησαν το “είναι” τους, είναι άξιο διερεύνησης το τί ώθησε τον “Στρατό του Χριστού” να καταστρέφει πόλεις που είχαν σηκώσει τον Τίμιο Σταυρό και να δολοφονεί άμαχο Χριστιανικό πληθυσμό.
Όταν τον 11ο αι. οι Ενετοί αναλαμβάνουν τη φύλαξη των Δυτικών παραλίων της Χερσονήσου του Αίμου από τις Νορμανδικές επιδρομές, τους παραχωρούνται προνόμια [2] με τα οποία πλούτισαν και απόκτησαν τον αποκλειστικό έλεγχο του θαλάσσιου εμπορίου της Ανατολικής Μεσογείου, στην οποία κατέληγαν οι δρόμοι μεταξιού, μπαχαριού και των προσκυνητών. Τέλη του 12ου αι., με τα πλεούμενα και την υψηλή γνώση ναυσιπλοΐας που διαθέτουν, θα κερδίσουν την εύνοια και των Αραβικών και Τουρκικών φυλών που έχουν κατακλύσει τη Συρία και την Αίγυπτο. Έτσι συνέχισαν να πλουτίζουν…
Μετά τη μάχη του Μυριοκέφαλου (1176) και την κατάκτηση των Ιεροσολύμων (1187) από τουρκικές φυλές, η Δύση αρχίζει να διαισθάνεται έντονα την “Ισλαμική απειλή”. Έτσι ο Πάπας Innocent Γ’ (Ιννοκέντιος Γ’, 1198-1216) εφτά μήνες μετά την εκλογή του κήρυξε τη Σταυροφορία και κάλεσε τους Σταυροφόρους το Μάρτιο του 1199 να συγκεντρωθούν [3] στα παράλια της Αδριατικής. Όμως την περίοδο εκείνη:
- Η κεντρική εξουσία της Γαλλίας λόγω “φορολογικών υποθέσεων” βρίσκονταν σε εμπόλεμη κατάσταση με την δυναστεία Plantagenet του φέουδου Anjou (1154-1259), που είχε δυναμώσει τόσο, ούτως ώστε ήλεγχε την Βορειοδυτική Γαλλία, την Αγγλία και τμήμα της Ουαλίας.
- Στην αιώνια αντιπαράθεση Γερμανικών φυλών με το Βυζάντιο είχαν προστεθεί,
- Οι Γερμανοί ευγενείς που θεωρούσαν υπεύθυνο το Βυζάντιο για τον θάνατο του Frederick Barbarossa (1155-1190), ο οποίος είχε πνιγεί σε ποτάμι της Κιλικίας κατά τη διάρκεια της Γ’ Σταυροφορίας.
- Εγείρουν δικαιώματα λόγω συγγένειας με τη δυναστεία των “Αγγέλων”.
- Είχε ξεκινήσει η σταυροφορία των Χριστιανών Βίκινγκ κατά των ειδωλολατρών Βίκινγκ στη Βαλτική.
Έτσι περίπου από τους 43.000 πολεμιστές που αναμένονταν μόνο οι 11.000 συγκεντρώθηκαν στη Βενετία, οι οποίοι δεν διέθεταν καν τα ναύλα (85.000 αργυρά μάρκα Κολονίας) που θα αποδίδονταν στον Ενετικό στόλο για την μεταφορά τους στην Αίγυπτο. Έτσι οι Ενετοί που δεν επιθυμούσαν να διαταραχθούν οι εμπορικές τους σχέσεις με το Σουλτάνο της Αιγύπτου, έναντι των ναύλων ωθούν τους Σταυροφόρους κατά των Χριστιανικών πόλεων του Αίμου. Η πορεία αυτή θα καταλήξει στα τείχη της Κωνσταντινούπολης…
β)1390-1453
Ο Μανουήλ Β’ Παλαιολόγος (1391-1425), την περίοδο που κρατούνταν “όμηρος” στο παλάτι του Beyazıd Α’ (1389-1402,Yıldırım = Κεραυνός, λόγω της άμεσης μεταφοράς και επίθεσης των στρατευμάτων του) είχε λάβει θέση στην εκστρατεία κατά της Σινώπης μαζί με τα Οσμανικά στρατεύματα, όπου γνώριζε καλά και τις τακτικές πολέμου του Οσμανικού Κράτους (ΟσΚ) αλλά και τις διαθέσιμες δυνάμεις. Με το θάνατο του Ιωάννη Ε’ Παλαιολόγου (1341-1391), ο Μανουήλ θα φυγαδευτεί από την αυλή του Beyazıd Α’. Το 1391 ο Beyazıd Α’ θα ξεκινήσει την μακρόχρονη πολιορκία της Κωνσταντινούπολης (μέχρι 1402), με απώτερο σκοπό την κατάκτησή της, μέσω του λιμού που θα προκαλούνταν. Ο Μανουήλ αντιλαμβάνεται ότι για να “ανασάνει” ξανά η Ρωμανία ήταν απαραίτητες οικονομικές και στρατιωτικές ενισχύσεις, που δεν τις διέθετε. Έτσι θα απευθυνθεί στα Ευρωπαϊκά βασίλεια. Ο Ούγγρος βασιλιάς Sigismund (Σιγισμούνδος, 1387-1437) που ηγείτο της νέας Σταυροφορίας, το 1396 θα ηττηθεί στη Νικόπολη (Niğbolu) [4] .
Ο Beyazıd Α’ με τις επιτυχείς κατακτήσεις του στην Ανατολία κατά των Ισλαμικών, Τουρκμενικών και Τουρκικών φέουδων, σε μορφή εξορίας θα μεταφέρει Τουρκο-ισλαμικό πληθυσμό (εποίκους), σε Θράκη, Μακεδονία και Βουλγαρία. Η μεταφορά εποίκων στα Βαλκάνια θα συνεχιστεί σ’ όλη την διάρκεια του 15ου αι [5] .
Εφόσον τα Δυτικά στρατεύματα ήταν αδύνατο να προσεγγίσουν την Κωνσταντινούπολη μέσω ξηράς, με την ανωτερότητα κατοχής γνώσεων και θαλάσσιων μέσων, προσπαθούν να διαβούν τα στενά των Δαρδανελίων προς Προποντίδα. Όμως:
- Οι Ενετοί, η ισχυρότερη θαλάσσια δύναμη της Δύσης την περίοδο εκείνη, μετά την ήττα της Νικοπόλεως, προς διαφύλαξη των εμπορικών τους συμφερόντων είχαν ήδη συνθηκολογήσει με τον Beyazıd Α’.
- Ο Πρίγκιπας της Μόσχας Vasily Α’ Dmitriyevich (1389—1425), θα αρκεστεί να στείλει “Ελεημοσύνη σ’ εκείνους που ευρίσκοντο πολιορκημένοι από τους Τούρκους, σε κατάσταση ανάγκης και δυστυχίας” [6]
- Οι δε Γερμανοί, που προσπαθούν να αποτάξουν τους Ελβετούς που τους καταδυναστεύουν, ετοιμάζονταν για το πρώτο “Reich” (1438-1458). Ως λύση δια μέσου της Βενετίας θα προτείνουν το Τουρκο-Ελληνικό ή το Ισλαμο-Ελληνορθόδοξο βασίλειο! [7]
- Με επιστολές προς τους βασιλείς της Αραγωνίας (που κατά την διάρκεια της Λατινοκρατίας ήταν και Δούκες των Αθηνών) ο Μανουήλ μάταια ζητά:
- Από τον Martin (the Older, the Humane, 1395-1410) να του σταλούν τα χρήματα που συγκεντρώθηκαν στην Ιβηρική προς στήριξη της Κωνσταντινούπολης.
- Από τον Ferdinand Α’ (1412-1416) να του σταλούν οι δυνάμεις που του υποσχέθηκαν για την άμυνα της Κωνσταντινούπολης.
- Γαλλία και Αγγλία βρίσκονταν σε εμπόλεμη κατάσταση (Εκατονταετής Πόλεμος 1337-1453), όπου “δια μαγείας” θα τερματιστεί, όπως και το πρώτο Reich με την πτώση της Κωνσταντινούπολης.
Η ανέλπιστη ευκαιρία διάσωσης θα δοθεί από τον αιμοσταγή Μουσουλμάνο ηγέτη Timurlenk (Ταμερλάνος, 1370-1405), δημιουργού της τελευταίας σοβαρής νομαδικής αυτοκρατορίας στην Ασία, οι επιτυχίες του οποίου στηρίζονταν σε τρομοκρατία και αίμα. Τα Μογγολικά και τα συμμαχικά στρατεύματα αυτών τον Ιούλιο του 1404 πλησίον της Άγκυρας θα διαλύσουν τα Οσμανικά στρατεύματα και θα αιχμαλωτίσουν τον Beyazıd Α’. Σώθηκαν μόνο όσα μέλη της Οσμανικής δυναστείας και της διοίκησης του ΟσΚ δραπέτευσαν στη Θράκη. Έτσι οι Μογγόλοι θα κατακτήσουν όλη την Ανατολία. Παρότι ο Timurlenk, με επιστολές θα ενημερώσει για τον θρίαμβό του, τον Charles Στ’ και τον Άγγλο βασιλιά του Lancester, Henry Δ’ (1399-1413) [9] , αμφότεροι θα αγνοήσουν τις εκκλήσεις του Μανουήλ για το τελευταίο κτύπημα στο ΟσΚ, που άμεσα είχε επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη από το ταξίδι του στα Δυτικά βασίλεια.
Με την περιοδεία του Μανουήλ στα Δυτικά Ευρωπαϊκά βασίλεια, οι Δυτικοί θα ενημερωθούν για την κατάσταση του Βυζαντίου. Είναι γεγονός ότι μετά τη μάχη της Άγκυρας όταν το μεγαλύτερο τμήμα των Μογγολικών στρατευμάτων επέστρεψαν για να αντιμετωπίσουν τους Κινέζους, εάν Γαλλία, Αγγλία και Γερμανία με ειλικρινή συμμαχία κατηφόριζαν προς Ανατολία, η νέα Σταυροφορία δεν θα απελευθέρωνε μόνο την Κωνσταντινούπολη αλλά θα έφθανε μέχρι στα Ιεροσύλημα, λόγω του ότι όλες οι ενδιάμεσες δυνάμεις είχαν καταστραφεί με τις επιδρομές του Timurlenk. Όμως το Βυζάντιο αφήνεται στην τύχη του:
Ισλαμική Κωνσταντινούπολη
Βάσει του εθιμοτυπικού του Ισλάμ: “Οι πόλεις που δεν παραδίδονται προγενέστερα των εχθροπραξιών, μετά την άλωσή τους λεηλατούνται από τους νικητές μαχητές για 3 μέρες και 3 νύχτες”. Με την πτώση της η Κωνσταντινούπολη θα δεχτεί κύμα καταστροφών από πολεμιστές που αναζητούν λάφυρα. Στα λάφυρα συγκαταλέγονταν και οι κάτοικοι που θα επέφεραν εισόδημα στα σκλαβοπάζαρα. Ως προς το cihad [10] , ο αλλόθρησκος εάν δεν εξισλαμίζονταν, ήταν αναλώσιμο προϊόν. Έτσι στην Κωνσταντινούπολη μετά την άλωση θα παραμείνουν περίπου 15.000 κάτοικοι (προ των μαχών ανέρχονταν περίπου στους 60.000). Για ένα αιώνα οι Σουλτάνοι του ΟσΚ με παροχές ή με βίαια μέσα θα προσπαθήσουν να κατοικηθούν τα άδεια κτήρια της Παλαιάς Κωνσταντινούπολης (εντός των τειχών Πόλη).
Ο Mehmed Β’ (1451-1481), προ των επιθέσεων είχε δηλώσει ότι όλα τα κτήρια της Κωνσταντινούπολης ως λάφυρα ανήκουν στο Σουλτάνο. Έτσι και ως επιβεβαίωση των κυριαρχικών του δικαιωμάτων επί των Βυζαντινών λαών, ως πρώτη πράξη θα μετατρέψει τη Μητρόπολη των Ελληνορθόδοξων σε Τέμενος. Όμως τι απέγιναν ως προς τον Raymond Janin οι πέρα των 400 [11] και ως προς τον Halûk Şeysuvaroğlu οι 1560 Μονές και Ναοί [12] ; Σήμερα “διασώζονται” μόνο 34. Εξ αυτών, οι 28 λειτουργούν ως λατρευτικοί χώροι του Ισλάμ [Κοίτα πίνακα ΙΙ] [13] , οι 4 ως Ελληνορθόδοξοι Ναοί και 2 βρίσκονται σε διαφορετικό καθεστώς.
Ως Χριστιανοί πρέπει να θρηνήσουμε αυτούς τους χαμένους πολιτισμικούς θησαυρούς; Το γεγονός ότι κάποιοι φρόντισαν να ξεχαστούν αποδεικνύει ότι έχει περατωθεί και η τελευταία φάση της γενοκτονίας, δηλαδή η εξάλειψη του γεγονός από την ιστορία και από την συνείδηση της ανθρωπότητας.
Με την άλωση 9 λατρευτικοί χώροι των Ελληνορθόδοξων θα μετατραπούν άμεσα σε Τεμένη για να “εξυπηρετήσουν” τις θρησκευτικές ανάγκες των κατακτητών [Κοίτα ΠίνακαΙΙ, επισημαίνονται με κόκκινο στη στήλη Α/Α] . Στον 15ο αι θα ακολουθήσουν άλλοι 7 [Κοίτα Πίνακα ΙΙ, επισημαίνονται με πράσινο στη στήλη Α/Α] . Βέβαια ιστορικά διαπιστώνουμε ότι όταν ένας Ναός μετατρέπονταν σε Τέμενος, κατάσχονταν όλα τα πλούτη εντός αυτού αλλά και του Βακουφιού που τον στήριζε. Πολλές φορές η κατάσχεση αποτελούσε “ποινή” για κάποια επιτυχία που σημειώνονταν από οιοδήποτε Ορθόδοξο Χριστιανικό βασίλειο αλλά κυρίως της Τσαρικής Ρωσίας κατά του ΟσΚ.
Πώς κάλυπταν τις θρησκευτικές τους ανάγκες οι έποικοι που τοποθετήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη; Βάσει των μέσων που διέθεταν στα μέσα του 15ου αι. δεν ήταν δυνατόν να περατωθεί η ανέγερση Τεμένους πριν από δύο χρόνια. Άρα στα τέλη του 15ου αι. στην Κωνσταντινούπολη υπήρχαν μόνο 24 Τεμένη [(9+4+7 τέως Βυζαντινοί Ναοί και 4 νεόκτιστα) Κοίτα πίνακα IV] .
Όπως μας ενημερώνει ο Toprak [Κοίτα Πίνακα V] βάσει εγγράφου που βρέθηκε στα αρχεία του Topkapı, το 1478, σε Παλαιά Πόλη και Γαλατά, στις 16.404 οικογενειακές εστίες κατοικούσαν 82.020 άτομα (με αποδοχή ότι σε κάθε εστία κατά Μ.Ο. κατοικούσαν 5 άτομα) από τους οποίους οι 47.430 ήταν Μουσουλμάνοι. Δηλαδή η αντιστοιχία ήταν 1.977 άτομα ανά Τέμενος…
To 1517 η πρωτοκαθεδρία (Halife = Χαλίφη) του Σουνιτικού Ισλάμ θα περάσει στην Οσμανική δυναστεία. Έτσι στην Οσμανική πλέον πρωτεύουσα θα μετατραπούν επιπλέον 6 Βυζαντινοί Ναοί σε Τεμένη και θα ανεγερθούν άλλα 41. Δηλαδή στα τέλη του 16ου αι., στην πρωτεύουσα του Σουνιτικού Ισλάμ λειτουργούσαν συνολικά 71 Τεμένη, τα 26 εξ αυτών τέως Βυζαντινοί Ναοί!
Στον 16ο αι. η Κωνσταντινούπολη θα ζήσει σημαντικές πληθυσμιακές αυξο-μειώσεις. Αυξήσεις σε μορφή εξορίας ή αναγκαστικής μετοίκισης Μουσουλμάνων και μη Μουσουλμάνων, μειώσεις από επαναστάσεις και επιδημίες, όπως πανώλης, χολέρας κ.ά. Για τα τέλη του 16ου αι. ποικίλουν οι πληροφορίες περί δημογραφικής σύνθεσης. Το εύρος των σοβαρών πρωτογενών στοιχείων κυμαίνεται από 250.000 [14] μέχρι 700.000 [15] . Όμως πολλές πηγές συμφωνούν στην ποσόστωση Μουσουλμάνων προς μη Μουσουλμάνων, που μένει σταθερή από τα τέλη του 15ου αι., που ανέρχεται σε Μ.Ο. (54/46). Άρα τέλη του 16ο αι. για κάθε Τέμενος αντιστοιχούν 1.901 (Toprak) έως 5.324 (Michigan) Μουσουλμάνοι.
Οι πανδημίες που εκδηλώθηκαν το 1618, 1637, 1655, 1662 και 1749 [16] σε συνδυασμό με την μεγάλης έκτασης πυρκαγιά του 1660 θα φέρουν μεγάλες αλλαγές στον οικιστικό και κοινωνικό ιστό της Κωνσταντινούπολης [17] . Έτσι μέχρι αρχές του 19ου αι. δεν υπάρχουν σοβαρά πρωτογενή δημογραφικά στοιχεία για την Κωνσταντινούπολη.
Οι Μεταρρυθμίσεις (Tanzimat) ο Σύλλογος-Κόμμα Ένωσης και Προόδου (İTC, İttihat Terakkî Cemiyeti) και η Τουρκική Δημοκρατία (ΤΔ)
Οι πολιτισμικές μεταρρυθμίσεις στο ΟσΚ θα ξεκινήσουν την “περίοδο της Τουλίπας” (1718-1730), όπου διαμορφώνονται νέες τεχνοτροπίες αρχιτεκτονικής και εσωτερικής διακόσμησης των Τεμενών. Αν και η περίοδος θα τερματιστεί με αιμοσταγές κίνημα των Ισλαμιστών, οι επιρροές των νέων τεχνοτροπιών θα παραμείνουν μέχρι και την περίοδο της Τουρκικής Δημοκρατίας (ΤΔ). Στην Κωνσταντινούπολη θα αναγερθούν 35 Τεμένη βασισμένα στις νέες τεχνοτροπίες, τα περισσότερα στις Ασιατικές περιοχές της πόλης [18] .
Παραμένει να απαντηθεί το ερώτημα, όταν εξαφανίστηκε από την Ιστορία το ΟσΚ (Λοζάνη 1923) πόσα Τεμένη υπήρχαν στην Κωνσταντινούπολη;
Το εν λόγω ερώτημα πρέπει να απαντηθεί με πηγές προ του 2006. Έκτοτε στην ΤΔ, εμφανίστηκαν “Καθηγητές” παραχαράκτες της Ιστορίας, που την καταγράφουν κατόπιν “άνωθεν ” εντολών και υποδείξεων. Αν και σήμερα στην Ισλαμική Εγκυκλοπαίδεια ο μικρότερος αριθμός που συναντάμε ανέρχεται στα 900, στις επίσημες εκθέσεις της Στατιστικής Υπηρεσίας της ΤΔ του 1935, ο αριθμός αυτός ανέρχεται στα 833 [Κοίτα ΠίνακαVI] . Έτσι διαπιστώνουμε ότι το 1935, έτος που η Αγ. Σοφία θα αρχίσει να λειτουργεί ως Μουσείο, για κάθε Τέμενος στην Κωνσταντινούπολη αναλογούσαν σύμφωνα με πρωτογενείς πηγές 798-1380 Μουσουλμάνοι.
Η επικράτηση των Νεότουρκων και ο ερχομός τους στην εξουσία θα συνοδευτεί με ατιμώρητες γενοκτονίες κατά των Βυζαντινών λαών. Μερίδα του İTC με ηγέτη τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ (Mustafa Kemâl Atatürk) θα ιδρύσουν την ΤΔ με νέο κόμμα εξουσίας το Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP, Cumhuriyet Halk Partisi). Την περίοδο 1909-1950 θα επικρατήσει η εθνικιστική τάση του ITC, με στόχο τη “Δυτικοποίηση” και “Τουρκοποίηση” της χώρας. Έτσι στην πολιτική “Τουρκοποίησης” των κατοίκων της ΤΔ, δεν θα στοχοποιηθούν μόνο οι μη Μουσουλμάνοι, αλλά και τα Ισλαμικά Τάγματα και οι Ισλαμικές σέχτες των διαφόρων Ισλαμικών δογμάτων. Μετά το 1950 θα αναλάβει την εξουσία η φιλελεύθερη θρησκευτικά ουδέτερη πτέρυγα του CHP, που διατηρώντας την πολιτική “Τουρκοποίησης” θα κυβερνήσει μέχρι το 1980. Στις 12/9/1980 με το κίνημα των Ενόπλων Δυνάμεων και με ηγέτη τον Κενάν Εβρέν (Ahmet Kenan Evren) η ΤΔ θα αρχίσει να διολισθαίνει στο Ισλάμ [διαπιστώνεται και από τον Πίνακα VII στήλη 3] , με ελπίδα την επίλυση των οικονομικών προβλημάτων, που είχαν προέλθει από την παράνομη κατοχή της Κύπρου (1974).
Οι μειονοτικές ομάδες που αντιστέκονται στην πολιτική “Τουρκοποίησης” θα δεχτούν ένα μακρόπνοο και σταθερό σχέδιο εθνοκάθαρσης (ως μορφή γενοκτονίας, ΟΗΕ 18/12/1992-47/121) [19] . Έτσι μετά το 1975 το σύνολο των μη Μουσουλμάνων στην επικράτεια δεν θα ξεπεράσει το 2% του συνόλου του πληθυσμού, όταν το ποσοστό αυτό το 1914 ξεπερνούσε το 22%.
Σε μία πόλη που για αιώνες υπήρξε πρόβλημα λειψυδρίας, παρά την ύπαρξη των Στερνών του Ιουστινιανού, το νερό για τον Κωνσταντινουπολίτη ήταν ιερό για αιώνες. Η αδυναμία προστασίας ιερών χώρων θα περιορίσει τα εν λειτουργία Ελληνορθόδοξα Αγιάσματα στην Κωνσταντινούπολη. Έτσι από τα 595 ιστορικά καταγεγραμμένα Αγιάσματα [20] , σήμερα υπάρχουν μόνο τα 27 [Κοίτα Πίνακα VII] . Στο βωμό της οικοδομικής βιομηχανίας δεν υπήρξε κανένας σεβασμός στους ιερούς χώρους που διέθεταν πόσιμο ιερό νερό [ως μερικά παραδείγματα Κοίτα στον Πίνακα ΙΙΙ] . Κατόπιν μελέτης δημιουργείται η αίσθηση ότι στη σύγχρονη Κωνσταντινούπολη οι δρόμοι σχεδιάζονταν στοχεύοντας τα μη Μουσουλμανικά Ιδρύματα και Ιερούς χώρους…
Κατά την τέλεση της Γενοκτόνου πράξης των Σεπτεμβριανών [21] , θα πυρποληθούν 73 Ναοί και Μονές. Οι περισσότερες εξ αυτών θα αναστηλωθούν με ιδίες δυνάμεις της κοινότητας και τις πενιχρές ενισχύσεις της ΤΔ [22] , που δεν θα ξεπεράσουν το 12% των συνολικών ζημιών. Σήμερα στην Κωνσταντινούπολη λειτουργούν 83 Ναοί και 10 Μονές [Κοίτα Πίνακα VII] . Μερικές εξ αυτών έχουν παραχωρηθεί σε αλλοεθνείς Ρωμιούς για λειτουργικές ανάγκες. Στα επίσημα έγραφα των καταστροφών αναφέρονται μόνο 8 Αγιάσματα, αριθμός ελάχιστος ως προς την πραγματική καταστροφή που υπέστησαν.
Από την πλευρά των Μουσουλμάνων, εκτός των λατρευτικών χώρων των Αλεβιτών (Cem Evi), των Ισλαμικών ταγμάτων και άλλων δογμάτων [το 70% των Μουσουλμάνων της ΤΔ είναι Χανεφίτες-Σουνίτες (Hanefî)] στην Κωνσταντινούπολη λειτουργούν 3.271 Τεμένη. Μερικά εξ αυτών (όπως Çamlıca, Sultan Ahmed, Fatih, κά) είναι χωρητικότητας άνω των 40.000 ατόμων. Είναι γεγονός ότι, όπως καταγγέλλει και ο Πρόεδρος Recep Tayyip Erdoğan (RTE), στην κύρια προσευχή της Παρασκευής στα περιφερικά Τεμένη δεν συμπληρώνεται το 50% της πληρότητας!
Γιατί όλη αυτή η επίδειξη συνέβη στο Ναό της Αγίας του Θεού Σοφίας;
Ο Ναός της Αγίας του Θεού Σοφίας ως εργαλείο του Recep Tayyip Erdoğan
Με μία προσεκτική ματιά στους Πίνακες VIII και VI, θα διαπιστώσουμε ότι καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής της ΤΔ (1923 και μετά) η κρατική μηχανή σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Θρησκευμάτων προσπάθησε να διατηρήσει την αναλογία ένα τέμενος ανά 900 άτομα. Η ανέγερση Τεμενών θα εκτοξευθεί σε δύο κρίσιμες περιόδους (1981-1983) και (2010-2012), κατά τις οποίες άλλαζε το πολιτικό κατεστημένο. Στην πρώτη με το κίνημα Εβρέν ξεκινούσε η επικράτηση των Ισλαμιστών, και στη δεύτερη μετά το επεισόδιο Mavi Marmara [23] , ξεκινούσε η διάσπαση των Ισλαμιστών του Muhammed Fethullah Gülen με τον RTE. Τότε το “όπιο του λαού” λειτούργησε θετικά για τον RTE σ’ ότι αφορά τα εσωτερικά της ΤΔ, όμως ο μέσος Δυτικός πολίτης δεν ενημερώθηκε από τα συστημικά ΜΜΕ για τις επερχόμενες αλλαγές. Γιατί;
Αν και σταθερά σε κάθε συγκέντρωση που διοργάνωνε ο RTE στην Κωνσταντινούπολη, οι ακόλουθοι συγκεκριμένων Ισλαμικών ταγμάτων προέβαιναν σε συνθήματα υπέρ της μετατροπής του Μουσείου της Αγ. Σοφίας σε Τέμενος, ο RTE σταθερά τους αποστόμωνε λέγοντάς τους “Πρώτα γεμίστε τα συνοικιακά Τεμένη, και μετά βλέπουμε!” [24] . Όταν το 2019 συλλογίζονταν το πολιτικό κόστος (και το οικονομικό, που έθετε η Διεύθυνση Τουρισμού), το 2020 με λαλιά κατακτητή επανεγκαινίασε το Τέμενος Aya Sofya. Τι είχε αλλάξει;
Τι ήταν αυτό που ώθησε τον RTE να θυσιάσει τα έσοδα του πρώτου σε επισκεψιμότητα μουσείου της ΤΔ [Κοίτα Πίνακα Χ] , μάλιστα την περίοδο έντονης οικονομικής κρίσης; Η εν λόγω πράξη στηρίζει ή δημιουργεί πρόβλημα στη σύμμαχο στη Συρία και εχθρό στη Λιβύη, Ρωσική Ομοσπονδία; Είχε συζητηθεί, όπως φημολογείται, στην εβδομαδιαία επικοινωνία που είχε με τον Donald John Trump; Ποια η θέση των ΗΠΑ; Πάντως βλέποντας τον αριθμό των επισκεπτών σε αντίστοιχα έτη, διαπιστώνουμε ότι οι εξελίξεις στα θερμά μέτωπα της ΤΔ επηρεάζουν αισθητά τον τουρισμό, που τα οφέλη δεν περιορίζονται μόνο στα έσοδα της Αγ. Σοφίας!
Υπήρχε και η σκέψη, επειδή η τουριστική περίοδος του 2020 έχει χαθεί λόγω covid 19, τουλάχιστον να κερδηθούν οι mücahid [Κοίτα σημ.10] των Ταγμάτων που επίμονα και για πολλά έτη απαιτούσαν την μετατροπή! Μάλλον θα είναι χρήσιμοι όταν ανοίξει το νέο και ισχυρό Δυτικό μέτωπο… Βέβαια αρκετοί πολεμοχαρείς ήλπιζαν ότι ο “αρχηγός” (Reis, όπως αποκαλείται ο RTE μεταξύ των οπαδών του), όπως συνηθίζεται και στα Ισλαμικά κράτη, στις 24/7/2020 θα άνοιγε το ιερό λάβαρο (sancak-ı şerif) κατά της Ελλάδας στο πέρας της προσευχής [25] . Έτσι μερικοί είχαν προσέλθει στην προσευχή της Παρασκευής, μεταμφιεσμένοι ως αξιωματικοί του ΟσΚ με γυμνές σπάθες… Δεν έγινε, όμως θα γίνει;
Τέλος το μοναδικό σίγουρο είναι ότι η “φιέστα” του συμβολισμού πέτυχε τον σκοπό της. Όσο καταστρέφεται η οικονομία της ΤΔ θα έχουμε πολλές “φιέστες” που οδηγούν σε επικίνδυνα μονοπάτια, κυρίως τον RTE. Όπως ισχύει και στο νόμο της ζούγκλας, το αγρίμι όσο διαισθάνεται το τέλος του τόσο πιο επικίνδυνο γίνεται.
Κλείνοντας
Στις 24/7/2020 δεν έκρουσαν οι καμπάνες πένθιμα στην πρωτεύουσα του νομού που κατοικώ τα τελευταία χρόνια. Ίσως να μου υπενθύμιζαν τα χιλιάδες χαμένα κειμήλια από ένα τόσο μικρό χώρο με μέγιστη πνευματική συνεισφορά στην ανθρωπότητα, που προστάτεψε τον Ελληνισμό. Για αυτό το μίσησαν, το μισούν θα το μισήσουν και όποτε ευκαιρούσαν και ευκαιρούν το καταστρέφουν. Ίσως να μου υπενθύμιζαν ένα οδοιπορικό στην ιστορία, όπως τα προαναφερόμενα, που μου δημιούργησαν την αίσθηση ότι κάνω συνεχώς κύκλους σε διαφορετικά σκηνικά.
Στις 24/7/2020 δεν έκρουσαν οι καμπάνες πένθιμα στην πρωτεύουσα του νομού που κατοικώ τα τελευταία χρόνια. Ίσως καλώς δεν έκρουσαν διότι θα αναρωτιόμουν “για ποιον κτυπούν οι καμπάνες;”
Σημειώσεις
[1] Κοίτα Σπυρίδων Λάμπρος , Μιχαήλ Ακομινάτου του Χωνιάτου-Τα Σωζόμενα . Εκδ.Οικ. Παρνασσού, Αθήνα 1880.
[2] Όταν οι Νορμανδοί το 1081 υπό τον Ροβέρτο Γυισκάρδο (Robert Guiscard) επιτέθηκαν στο Δυρράχιο, τα Ενετικά πλοία κατατροπώνουν τα Νορμανδικά, ενώ στις επί ξηράς μάχες υπερισχύουν τα Βυζαντινά στρατεύματα υπό τις διαταγές του Παλαιολόγου. Έτσι το 1082 ο Αλέξιος Α’ Κομνηνός(1081-1118), με χρυσόβουλλο παραχωρεί δικαιώματα στους Ενετούς:
“…Ἀλλὰ καὶ πάσαις ταῖς ἐν Βενετίᾳ ἐκκλησίαις χρυσίου ποσότητα ἱκανὴν ἐτησίως διανείμασθαι ἀπὸ τῶν βασιλικῶν ταμιείων ἐκέλευσε. Τῇ μέντοι ἐπ’ ὀνόματι τοῦ εὐαγγελιστοῦ ἀποστόλου Μάρκου ἐκκλησίᾳ ὑποφόρους ἅπαντας τοὺς ἐκ Μέλφης ἐν Κωνσταντινουπόλει ἐργαστήρια κατέχοντας πεποίηκε, καὶ τὰ ἀπὸ τῆς παλαιᾶς Ἑβραϊκῆς σκάλας μέχρι τῆς καλουμένης Βίγλας διήκοντα ἐργαστήρια καὶ τὰς ἐντὸς τοῦ διαστήματος τούτου ἐμπεριεχομένας σκάλας ἐδωρήσατο, καὶ ἑτέρων πολλῶν ἀκινήτων δωρεὰς ἔν τε τῇ βασιλευούσῃ καὶ τῇ πόλει Δυρραχίου καὶ ὅποι ποτ’ ἂν ἐκεῖνοι ᾐτήσαντο. Τὸ δὲ δὴ μεῖζον, τὴν ἐμπορίαν αὐτοῖς ἀζήμιον ἐποίησεν ἐν πάσαις ταῖς ὑπὸ τὴν ἐξουσίαν Ῥωμαίων χώραις”.
Έτσι εδραιώνονται οι Λεβαντίνοι στην Ανατολική Μεσόγειο.
Κοίτα: Άννα Κομνηνού, Αλεξιάδα, 4.2.1.-4.3.3.,. Όπως και Άννα Κομνηνή, Αλεξιάδα 6.5.10. Η Άννα Κομνηνή (γ.1083-θ.1153) ήταν Βυζαντινή πριγκίπισσα, ιστορικός, και ιατρός, κόρη και πρωτότοκο παιδί του Βυζαντινού αυτοκράτορα Αλέξιου Α’ Κομνηνού και της αυτοκράτειρας Ειρήνης Δούκαινας.
[3] Κοίτα Achille Luchaire, Innocent III, εκδ. οικ. Hachette, Παρίσι 1906 τομ. Α’, σελ 26-32.
[4] Κοίτα A.A. Vasiliev, Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, για την Ελλάδα εκδ. οικ. Μπεργάδη, Αθήνα , τομ. Β’, σελ. 783-785. Όπως İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, Türk Tarih Kurumu (Ίδρυμα Τουρκικής Ιστορίας), Άγκυρα 1982, Τομ. Α’ σελ. 279-289.
[5] Κοίτα İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, Türk Tarih Kurumu (Ίδρυμα Τουρκικής Ιστορίας), Άγκυρα 1982, Τομ. Α’ σελ. 179-186.
[6] Κοίτα A.A. Vasiliev, Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, για την Ελλάδα εκδ. οικ. Μπεργάδη, Αθήνα , τομ. Β’, σελ. 785.
[7] Κοίτα διδακτορική διατριβή Ελβετού Ιστορικού Max Silberschmidt, Das orientalische Problem zur Zeit der Entstehung des türkischen Reiches nach venezianischen Quellen. Ein Beitrag zur Geschichte der Beziehungen Venedigs zu Sultan Bajezid I., Byzanz, Ungarn, Genua und zum Reiche von Kiptschak 1381–1400., Πανεπιστήμιο Ζυρίχης 1923.
[8] Μετά τον θάνατό του στις 21 Ιουνίου θα ενταφιαστεί στον καθεδρικό ναό της πόλης Τουρ. Στην επιτύμβια στήλη αναγράφεται: “Μέγας προστάτης της Αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης”.
[9] Κοίτα İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, Türk Tarih Kurumu (Ίδρυμα Τουρκικής Ιστορίας), Άγκυρα 1982, Τομ. Α’ σελ. 314.
[10] Cihad, ως προς τη μετάφραση από την Αραβική: χρήση όλων των μέσων προς επίτευξη κάποιου στόχου. Η λέξη ως ουσιαστικό και ως ρήμα εμφανίζεται σε 28 διαφορετικά σημεία στο Κοράνι. Ως προς το Ισλάμ έχει την ερμηνεία: η Ισλαμοποίηση του κόσμου με όλα τα μέσα. Εάν το μέσο είναι πόλεμος, οι νομικοί του Ισλάμ δεν έχουν κατασταλάξει εάν πρέπει να είναι αμυντικός ή ακατάπαυστα συνεχόμενος επιθετικός κατά των αλλόθρησκων. Για κάποια μυστικιστικά Ισλαμικά τάγματα συγκαταλέγεται και η μάχη του μύστη που δίνεται με τον εαυτόν του για να ανέλθει στο υψηλότερο πνευματικό σημείο.
Για τα δικαιώματα του αγωνιστή-πολεμιστή του cihad (mücahid = Μουτζαχίντ), εμφανίζονται πολλαπλές υποδείξεις στο Κοράνι και στις ερμηνείες αυτού.
[11] Κοίτα Raymond Janin, Les églises et les monastères des grands centres byzantins : Bithynie, Hellespont, Latros, Galèsios, Trébizonde, Athènes, Thessalonique, εκδ. Institut français d’études byzantines, Paris 1975.
[12] Κοίτα Halûk Y. Şehsuvaroğlu, Asırlar Boyunca İstanbul, Εκδ. Εφημερίδα Cumhuriyet, Κωνσταντινούπολη 1954, σελ.21.
[13] Επί των ημερών μας η Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων της ΤΔ, ταξινομεί τους λατρευτικούς χώρους του Ισλάμ σε τρεις κατηγορίες:
Mescid: Χώροι προσευχής, δεν διαθέτουν Minber, Minare και δεν τελείται η κύρια προσευχή της Παρασκευής.
Camii: Βασικός ναός της Ισλαμικής θρησκείας
Külliye: Συγκρότημα κτηρίων που έχουν ως βάση ένα Camii και εξαρτώμενα από την λειτουργία αυτού κτήρια, όπως συσσίτιο, βιβλιοθήκη, ησυχαστήριο, κελιά φιλοξενίας κ.ά
[14] Υπολογισμοί βάσει δεδομένων του Zafer Toprak, λίμα “Nüfus“, εγκυκλοπαίδεια Dünden Bugüne İstanbul, εκδ. οικ. Tarih Vakfı , Κων/πολη 1994, τομ.6.
[15] Michigan Geographic Alliance, World’s Largest Cities-Ömer Lütfü Barkan.
[16] Daniel Panzac; Osmanlı İmparatorluğu’nda Veba (1700-1850), εκδ. οικ. Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Κων/πολη 1997.
[17] Κοίτα ανακοίνωση από την παγκόσμια συνδιάσκεψη (2013) με θέμα η Οσμανική Κωνσταντινούπολη του Kenan Yıldız, Doğruluğu Tartışmalı Bir Tartışma: 1660 Yangını İstanbulûn İslâmlaşmasına Etki Etti mi ? Όπως σε https://www.academia.edu/7052419/Do%C4%9Frulu%C4%9Fu_Tart%C4%B1%C5%9Fmal%C4%B1_Bir_Tart%C4%B1%C5%9Fma_1660_Yang%C4%B1n%C4%B1_%C4%B0stanbulun_%C4%B0sl%C3%A2mla%C5%9Fmas%C4%B1na_Etki_Etti_mi
[18] Κοίτα άρθρο Nurcan İnci, 18. YY İstanbul Camilerine Batı Etkisiyle Gelen Yenilikler, στο περιοδικό της Διεύθυνσης των Βακουφιών ΤΔ , Άγκυρα 1985, τευχ. 19, σελ.223-236.
[19] Κοίτα Κυρατζόπουλος Σ. Βασίλειος, Η Άγραφη Γενοκτονία, εκδ. οικ. Τσουκάτου, Αθήνα 2006. Όπως και Παραβιάσεις Διεθνών και Διμερών Συνθηκών κατά των Ρωμαίικων Κοινοτήτων και της Ελληνικής Εθνότητας από την ΤΔ 1923-1999, αυτοέκδοση, Αθήνα 2018.
[20] Κοίτα Νίκος Ατζέμογλου, Τ’ Αγιάσματα της Πόλης, εκδ. οικ. Ρήσος, Αθήνα 1990
[21] Κοίτα μελέτη Β. Κυρατζόπουλος, Η Γενοκτόνος Πράξη των Σεπτεμβριανών μέσα από τα Κρατικά Αρχεία της Τουρκικής Δημοκρατίας, Αθήνα 2019.
[22] Κοίτα Speros Vryonis, The Mechanism of Catastrophe, εκδ. οικ. Greekworks.com, New York 2005, σελ. 189-288 και 593-603
[23] Για την ανάλυση των γεγονότων κοίτα εκπομπή, https://www.youtube.com/watch?v=KVDzPokhuFk
[24] Κοίτα βίντεο https://www.youtube.com/watch?v=5hBcAwsr0XQ και https://www.youtube.com/watch?v=A_1MZa7R1Iw.
[25] Sancak-ı Şerif, ολόμαυρο ιερόλάβαρο, που χρησιμοποίησε για πρώτη φορά ο Μωάμεθ στις μάχες που έδωσε. Ανοίγεται από τον προκαθήμενο του Ισλάμ. Συμβολίζει το κάλεσμα των πιστών στα όπλα, με στόχο την “εξάλειψη των εχθρών του Ισλάμ”. Στο ΟσΚ χρησιμοποιήθηκε πολλές φορές και κατά Μουσουλμάνων επαναστατών.
ΠΙΝΑΚΕΣ
Πηγή: International Hellenic Association
Discussion about this post